Wie neemt de meeste verantwoordelijkheid om ons voedselsysteem te verduurzamen? Met die vraag neemt Questionmark supermarkten in Nederland onder de loep. Niet alleen op beloftes, maar vooral op daadwerkelijke stappen die supermarkten zetten naar een groener voedselsysteem. In de Superlijst Groen 2023 is Ekoplaza voor de 2e keer op rij als koploper uit de bus gekomen. 

Bij Ekoplaza vinden ze dat het voor de consument niet moeilijk hoort te zijn om een goede keuze te maken. Daarom werken zij iedere dag samen met hun partners en leveranciers aan de beste keten van Nederland. Onder andere door ervoor te zorgen dat elk product een eerlijk verhaal heeft én de juiste smaak. Daarbij is biologisch de minimale norm. Maar ook lokaal, persoonlijk door hen geselecteerd, duurzaam vervoerd en verpakt met zo min mogelijk plastic. Lorenzo van Nistelrooij, kwaliteitsmedewerker bij Ekoplaza: “Supermarkten worden in de Superlijst Groen beoordeeld op het stimuleren van plantaardige voeding, inzicht in de keten, soja in veevoer, palmolie en het al dan niet hebben van een klimaatplan. Uit het onderzoek blijkt dat Ekoplaza de enige supermarkt is die structurele maatregelen neemt om de transitie naar een meer plantaardige leefstijl te stimuleren en die verantwoordelijkheid niet bij de consument legt.”

Volgens de Nederlandse Voedsel Consumptiepeiling is de verhouding van de consumptie tussen dierlijk en plantaardig eiwit zo’n 60/40. Een verschuiving naar een meer plantaardig voedingspatroon is een belangrijk onderdeel van het Nationale Klimaatakkoord. Het streven van Ekoplaza is om in 2025 het aandeel plantaardige eiwitbronnen te verhogen naar 46% om in 2030 op 50% uit te komen. “We zijn in Superlijst Groen onder andere koploper in maaltijden met een lage milieu-impact en blijkbaar de enige supermarkt die vegan quiche aanbiedt. Die ruime keuze in plantaardig assortiment vinden wij belangrijk, zodat het ook voor consumenten met een plantaardige leefstijl fijn winkelen is bij ons. We streven naar een verhouding tussen dierlijk en plantaardig die met elkaar in balans is, zoals dat ook in de biologische landbouw is. Dat doen we door de keten te verbinden en zo kringlopen te stimuleren.”

Er zijn genoeg wetenschappelijke bewijzen dat biologische landbouw beter is voor het klimaat. Aangezien er geen kunstmest wordt gebruikt en er constant wordt gewerkt aan een gezonde bodem die koolstof en water kan opslaan. Bovendien garandeert Ekoplaza dat er geen enkel product in de winkel is ingevlogen. Ondanks dat scoren andere supermarkten in de Superlijst Groen hoger op klimaat. “Voor het onderzoek is alleen gekeken of je rapporteert over je klimaatdoelstelling. Andere supermarkten zijn daar op dit moment verder in, maar dat wil niet zeggen dat ze daarmee ook beter zijn voor het klimaat. Dat geldt ook voor verpakkingen. Onze focus ligt op aanpakken, niet op rapporteren in jaarverslagen. Als we puur naar de criteria uit het onderzoek kijken zouden we daarmee nog wel ‘slimme’ punten kunnen scoren, maar wij vinden het belangrijker om juist in die aanpakkersrol te blijven en onze eigen visie te volgen,” aldus Lorenzo.

Voor Ekoplaza betekent ‘groen’ bijvoorbeeld ook werken aan een gezonde bodem, biodiversiteit stimuleren, voedselkilometers verminderen door de graanteelt in Nederland weer nieuw leven in te blazen of CO₂ uitstoot compenseren door bomen aan te planten bij onze Nederlandse telers. Lorenzo: “Ik kan eigenlijk een heel lijstje opnoemen met zaken waar wij ons hard voor maken om te werken aan die betere wereld. Maar daar scoren we in dit onderzoek allemaal geen punten mee.”

Hun route naar groen kent ook valkuilen. Wanneer ze tegen knelpunten aanlopen, bekijken ze of ze de oplossing zelf kunnen lanceren. Zoals bij het pionieren met verpakkingsvrij winkelen waarbij ze een lijn met biologische basisproducten in stagegeldpotten hebben ontwikkeld. Door de knelpunten openlijk te delen, kunnen andere supermarkten leren. Want die betere wereld komt er alleen als we het samen doen. “Uiteindelijk hopen we dat al deze aspecten onderdeel worden van het onderzoek zodat ook andere supermarkten worden gestimuleerd om meer groene stappen te maken. Supermarkten bepalen immers wat we eten, wat leveranciers moeten produceren en voor welke prijs. Dat beseffen wij ons maar al te goed. Er is alleen nog een beetje lef voor nodig. Hopelijk kunnen we daarbij een inspiratiebron zijn,” aldus Lorenzo.