Meestal verloopt het sterven, wanneer er niet ingegrepen wordt, als een natuurlijk proces. Een proces waar we niet bang voor hoeven zijn, omdat het stap voor stap volgens vaste patronen verloopt, net als een bevalling, maar wel met een voor elk mens unieke signatuur. Dit proces kun je liefdevol begeleiden met heilzame middelen en toepassingen uit de natuurgeneeskunde. De plantaardige zalven en oliën, de zachte aanrakingen en kleine kompressen geven kracht, troost en heling. Toke Bezuijen, antroposofisch verpleegkundige, deelt haar kennis en kunde hierover ruimhartig in een boekje voor mantelzorgers, collega’s en belangstellenden uit de hospice-beweging: Liefdevolle natuurlijke zorg rondom het sterven. Antroposana deelt op haar website enkele fragmenten hieruit.

‘Geboorte en dood beschouw ik als twee poorten waar je aan het begin en het einde van het leven doorheen gaat. Daartussen is levensruimte. Rond die poorten staan vaak dierbare mensen die je warm en genegen verwelkomen of uitgeleide doen, maar hoe die intieme processen van geboren worden en sterven aanvoelen weten we niet. Antroposofie biedt een breed perspectief op de fijnzinnige relatie tussen mens, natuur en kosmos. Uit respect voor de heelheid van die samenhang werken antroposofisch verpleegkundigen graag met uitwendige ondersteuningen die hun oorsprong hebben in de natuur. Geneeskrachtige planten, frisse water toepassingen en heilzame wikkels verlichten klachten waardoor pijn en angst afnemen. Tegelijk schenken ze geborgenheid, rust en troost.’

‘Wanneer je zorgt voor iemand in zijn laatste levensfase besef je dat zij of hij volledig afhankelijk is van jou. Die afhankelijkheid maakt weerloos en kwetsbaar, maar verandert jou ook. Door hier liefdevol gehoor aan te geven en ernaar te handelen ontstaan nieuwe kennis en inzicht. Compassie en aandacht helpen je om open en vrij van oordeel (er) te zijn voor de ander. Vanuit de gastvrijheid en vriendelijkheid van je hart kun je op persoonlijke wensen en behoeften ingaan. Vaak kom je daardoor op creatieve ideeën en zie je mogelijkheden die bijvoorbeeld niet in een protocol of een visie passen. Humor speelt hier altijd een gedienstige rol: humor is licht, maakt het kleine groot en het grote klein, relativeert en ontspant. Stervenden houden van kleine kwinkslagen. Zij zijn vaak zeer ervaren in het relativeren. 

Jouw helende warme handen, volledig ontdaan van haast, voelen voor de stervende dierbaar en nabij.’

Lees meer op de website van Antroposana.