De Embryowet schuift een fundamentele grens op: klonen van mensen wordt toegestaan voor onderzoek. Laat dit niet stilzwijgend gebeuren – informeer je en onderteken de petitie.

De regering wil de Embryowet uitbreiden met synthetische embryo’s – embryo’s die in het lab gemaakt worden. Sommige zijn zelfs genetisch identiek aan één persoon: menselijke klonen. Tot nu toe was dit verboden. Door de wetswijziging wordt het ineens toegestaan voor onderzoek. Daarmee vervaagt het verschil tussen echte en kunstmatige embryo’s en komt een markt voor kunstmatige voortplanting dichterbij.

Met de nieuwe Embryowet verschuift een grens die tot nu toe onwrikbaar was. Het onderscheid tussen natuurlijke en kunstmatige embryo’s dreigt te verdwijnen, en de deur naar misbruik en een markt voor kunstmatige voortplanting wordt geopend. En dat terwijl er al veilige alternatieven bestaan om vruchtbaarheid en erfelijke ziekten te onderzoeken. Voor dit soort kennis is het klonen van mensen niet nodig.

Op 1 december debatteert de nieuwe Tweede Kamer over een wijziging van de Embryowet die onderzoek aan verschillende technische imitaties van embryo’s moet toestaan. Het gaat om drie verschillende technieken, waarvan twee leiden tot gekloonde embryo-imitaties. Een werkgroep van vijf antroposofische wetenschappers heeft een petitie opgesteld (zie embryowet.org) die ervoor pleit om alle kunstmatige embryo’s te reguleren in een afzonderlijke wet en niet in de Embryowet. Dit om het ontstaan van een markt voor kunstmatige voortplanting te voorkomen. De petitie stelt ook voor om het klonen van mensen te verbieden voor alle doeleinden, inclusief onderzoek.

D66 en de VVD namen al onder Rutte IV het initiatief om de Embryowet in deze zin te wijzigen, maar hadden te maken met het CDA en de ChristenUnie als coalitiepartners. Daarom werd de uitvoering van de plannen overgelaten aan de regering Schoof. De nieuwe Tweede Kamer moet er nu over stemmen, na het debat van 1 december.

De drie nieuwe technieken produceren alledrie een soort levende organismen die qua structuur veel lijken op embryo’s. Dat moge fysiek zo zijn, maar hoe dat dan geestelijk zit, is de vraag. De kern van het wetsvoorstel is dat deze nieuwe technische organismen opgenomen worden in de wettelijke definitie van een embryo. Dan zullen ze dus formeel erkend worden als embryo’s. Een tweede cruciaal punt is dat in de hele discussie over het totstandkomen van het wetsvoorstel het woord klonen niet gebruikt is, behalve op het allerlaatst.

Op vragen van de SGP en de ChristenUnie of er hier ook sprake is van klonen, antwoordde Staatssecretaris Tielen (VVD) ten onrechte dat dat niet het geval is, omdat de zogenaamde embryo’s niet voor reproductie gebruikt mogen worden, maar alleen voor onderzoek. Het zijn echter wel degelijk klonen (want ze zijn genetisch identiek aan de donor van de cellen waarvan ze gemaakt zijn); waarvoor ze gebruikt worden, doet hierbij niet terzake.

De opstellers van de petitie wijzen erop dat het voorstel onder andere over menselijke klonen gaat, maar ook dat de benaming “embryo’s” onvermijdelijk tot grensvervaging zal leiden. Het onderscheid tussen de ‘namaak-embryo’s’ en echte embryo’s kan op den duur vervagen als ze allemaal als “embryo’s” erkend worden. Deze grensvervaging wordt in de wetenschappelijke literatuur al voorspeld. Het wetsvoorstel is geënt op de overeenkomsten tussen de ‘namaak-embryo’s’ en echte embryo’s; maar de verschillen zijn belangrijker, aldus de opstellers van de petitie. Om die reden moeten de embryo-imitaties in een afzonderlijke wet en niet in de Embryowet gereguleerd worden.

De website embryowet.org verduidelijkt een en ander en biedt de mogelijkheid om de petitie te ondertekenen.

Jaap van der Wal, arts, anatoom-embryoloog
Paul Doesburg, medisch biotechnoloog
Diederick Sprangers, biochemicus
Willem Daub, filosofie van de exacte wetenschappen
Paul Struik, gewasfysioloog